Spanje wijnland: 3.000 jaar wijnbouw in een paar regels

Spanje en wijn gaan al samen sinds mensenheugenis. Al duizend jaar v. Chr. werd hier wijn geproduceerd. Maar de echte kwaliteitssprong is recent en begon rond het midden van de vorige eeuw. Tot ver in de vorige eeuw kreeg de argeloze bezoeker van café of restaurant die een witte wijn bestelde iets wat het midden hield tussen sherry en witte wijn en meestal echt niet lekker was. Pas bij doorvragen bleek dan dat er soms ergens nog wel een jonge frisse witte wijn was voor iets meer geld: vaak een Verdejo, Godello of een lokale witte druif. En Spaanse rode wijn kenmerkte zich vaak door een overdaad aan vanille (gevolg van een lang verblijf op een nieuwe eikenhouten vaten).

De befaamde Rioja-makers van Marqués de Riscal komt de eer toe de Verdejo naar de Spaanse hoogvlakte te hebben gebracht en er een goede wijn van te maken. Men oogstte de druiven ’s nachts om fruit en frisheid te behouden en men investeerde in moderne roestvrijstalen vaten en computergestuurde temperatuurcontrole, moderne schone kelders en opleidingen voor de wijnmaker. Weg met het oude ambachtelijke werk van vader op zoon (“zo deed opa het, zo doe ik het en zo doe jij het straks”) en voorwaarts met wetenschappelijk de beste wijnen maken.

Tijdens de recente financiële crisis in Europa (die vooral ook in Spanje toesloeg) vond er, met name in het Rueda-gebied, wederom een belangrijke ontwikkeling plaats in de wijnindustrie: overal werd fors geïnvesteerd in de modernste apparatuur en kelders. Men had het enorme potentieel van deze wijnstreek en het karakter van de Verdejo druif echt volledig ontdekt. Verdejo is nu een belangrijk exportproduct en ons land is een van de grote importeurs.

Naast de Verdejo kent Spanje nog vele andere, goede witte wijnen. Zo is de laatste tijd vooral Albariño in opkomst en ook de Godello-wijnen rukken op.

Ook de van oudsher bekende rode wijnen hebben een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Van met eikenhout doortimmerde Rioja’s is men gekomen tot meer elegante, gelaagde wijnen, met behoud van de stevigheid die soms bij het terroir en de druif hoort. Denk aan Ribera del Duero!

Spanje is een enorm groot wijnland: de met wijngaarden bebouwde oppervlakte is wereldwijd het grootst! Maar dat is de productie in hectoliters zeker niet. Belangrijkste reden hiervoor is het droge klimaat van grote delen van Spanje. Dit dwingt de wijnboer de wijnstokken op grotere afstand van elkaar te plaatsen. En dat heeft, mede door het harde klimaat met grote temperatuurverschillen, ook een voordeel: men kan met minder of geen bestrijdingsmiddelen toe en er wordt dan ook vaker ecologisch en biologisch geproduceerd.

Druiven

Het wemelt in Spanje van de druivensoorten waarvan wijn wordt gemaakt. Meer dan 150 soorten worden gebruikt, sommige heel lokaal, andere bijna overal. Tot de belangrijkste druivenrassen behoren, in willekeurige volgorde, Tempranillo, Garnacha, Mencía, Bobal en Syrah voor de rode wijnen en Verdejo, Godello, Macabeo, Paralleda en Albariño voor de witte. Maar Spaanse wijnmakers zijn niet afkerig van andere druivensoorten, Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah en Pinot Noir voor rode wijn en Chardonnay, Sauvignon Blanc en Gewürtztraminer voor witte wijn. Vaak worden van de lokale en de "internationale" druiven mooie blends gemaakt.

Over Joven, Roble, Crianza en Reserva

Spaanse rode wijnen geven in hun naam vaak de rijping aan.

Joven (jong) zijn wijnen die geen houtlagering hebben gehad, jong zijn en vlot gedronken moeten worden.

Roble (eikenhout) geeft aan dat de wijn enkele maanden op houten vaten heeft gerijpt.

Crianza (opvoeding) duidt op wijnen die een specifieke periode op hout en in de fles moeten hebben gelegen. De duur verschilt van D.O. tot D.O. maar is vaak 12 maanden hout en 12 maanden fles.

Reserva's liggen een jaar op hout en twee jaar in de fles en de Gran Reserva’s, die niet elk jaar worden gemaakt, liggen twee jaar op hout en zo’n drie jaar in de fles. Het maakt nog wel uit of de wijn in nieuwe of al gebruikte vaten wordt opgevoed (of een combinatie daarvan) en welk eikenhout wordt gebruikt. Vooral Amerikaans eiken geeft wat zoet en vanille mee aan de wijn, Frans eiken geeft wat subtielere tonen van zadelleer, sigarenkistjes en soms babyluier.

De witte wijnen worden vaak niet of nauwelijks in hout opgevoed.

Wettelijke kwalificaties

De wet op de VCPRD, de afkorting van Vino de Calidad Producido en una Región Determinada, schrijft de wettelijke kwalificaties voor de wijnstreken voor. De regelgevende instanties die hierover gaan – de "Consejos Reguladores" – bestaan uit zowel wijnboeren, wijnproducenten als oenologen. Zij leggen voor een bepaalde streek vast welke druiven er verbouwd mogen worden, hoe de wijnstokken moeten worden gesnoeid, hoeveel er op een hectare mag worden geproduceerd, hoe je moet bewaren en meer. Ook houden zij zich bezig met het in standhouden van oude tradities, en met onderzoek en nieuwe technologieën.
Binnen de VCPRD kent men de groep “kwaliteitswijn” en de groep “tafelwijn”.

Kwaliteitswijn

Deze categorie is in drie sub-categorieën verdeeld:

1. D.O.C., formeel DOCa : Vinos de Denominación de Origen Calificada. Dit is de hoogste kwaliteitstrap in de Spaanse wijnbouw. In april 1991 waren het wijnen uit de Rioja die deze status het eerst toekwamen. Ook Priorat heeft nu deze status.Er kunnen ook wijnen naar deze kwaliteitstrap promoveren als die de periode daaraan voorafgaand tenminste tien jaar een DO-status gehad hebben.

2. D.O.: Vinos de Denominación de Origen. Wijnen met deze status moeten voordat zij deze krijgen, al tenminste vijf jaar aan de hiervoor gestelde strenge kwaliteitseisen voldoen.

3. Vinos de Calidad con Indicación Geográfica:Dit is een aanduiding die wijst op een bepaalde geografische regio waar de wijn vandaan komt.

 Tafelwijn

Deze kwaliteitstrap tafelwijn kent twee groepen:

1. Vino de la Tierra: Afgekort: VdlT, landwijnen met specifieke lokale eigenschappen met minder strenge eisen dan die die voor de hierboven genoemde kwaliteitswijnen gelden.

2. Vino De Mesa: Tafelwijn; in deze groep worden alle overige wijnen opgenomen. Het zijn doorgaans eenvoudige wijnen. Maar er kunnen goede wijnen tussen zitten die qua regelgeving niet aan de strenge eisen van de D.O.’s voldoen.

Al met al kan men in Spanje altijd wel wijnen vinden die passen bij de smaak, het gerecht, het moment van de dag en het budget. En, gelukkig, er komen nog steeds Bodega’s bij die mooie producten voor goede prijzen maken.

 ¡Salud, amor y pesetas!